Je zou het niet zeggen, maar dit jaar bestaat de xtc honderd jaar. In 1898 kwam het als verma-geringsmiddel op de markt, maar het sloeg niet aan en raakte in de vergetelheid. In de jaren vijftig experimenteerde het Amerikaanse leger nog even met xtc als ondervragingsmiddel, maar ook hiervoor bleek het ongeschikt en weer raakte het uit beeld. Het was de scheikundige Alexander Shulgin die xtc eind jaren zestig herontdekte en doorspeelde aan psychiaters om er patiënten mee te laten ontspannen en makkelijker te laten praten. Via het Indiase Goa en het 'feest-eiland' Ibiza belandde xtc in de jaren tachtig op houseparty’s in Engeland en later ook in Nederland. Deze 'nieuwe' drug was in de begintijd legaal, maar op 22 november 1988 werd het in Nederland op lijst 1 van de Opiumwet geplaatst: voortaan was xtc een harddrug.

Andere pillen
Door het verbod op xtc is er van alles gebeurd, maar niet wat de wetgevers er mee bedoeld hadden. Xtc is nog steeds razend populair, vooral onder jongeren. Omdat het middel verboden is, verdwenen de productie en handel ondergronds. De samenstelling van de pillen werd minder zuiver, vooral toen de politie steeds harder achter de grondstoffen aan ging jagen. Tegenwoordig is hooguit tien procent van de xtc-pillen zuiver. Meestal slik je dus iets anders: aspirine, speed, atropine of nog onduidelijker of gevaarlijker spul.
Het xtc-verbod had nog een ander gevolg: ineens verschenen er allerlei pillen en drankjes op de markt zonder de verboden stof mdma, maar volgens de fabrikanten met hetzelfde effect.
Smart E, Herbal xtc, Cloud 9, Love Bomb: de imitaties hebben prachtige namen en kosten tussen de tien en vijftig gulden per potje. Veel van de ingrediënten zijn in iedere reformzaak te koop, zoals Ginseng en Ma Huang, extracten van Chinese wortels, of Guarana, gewonnen uit boombast in Zuid-Amerika. In de landen van herkomst worden deze stoffen al eeuwen ge-bruikt als opwekkend middel.
De effecten van de xtc-achtige pilletjes en drankjes zijn vaak twijfelachtig en niet echt verge-lijkbaar met die van xtc. Een groot voordeel van dit soort middelen is wel de plaats waar je ze kan kopen. Moet je voor hasj en wiet in de koffieshop zijn en voor chemische xtc bij een dealer op een houseparty, voor de nieuwe 'smartdrugs' zijn er speciale winkeltjes ontstaan: de smartshops.

Conscious Dreams
In oktober 1993 opende ex-computerprogrammeur Hans van den Hurk in de Amsterdamse Kerkstraat 'Art Mind & Design', de allereerste smartshop van Nederland, die onder de naam Conscious Dreams bekend zou worden. Inmiddels is Conscious Dreams een groothandel geworden die zo'n vijftig smartshops in heel Nederland bevoorraadt. Naast de xtc-imitaties verkopen ze een heel scala aan andere middelen. Smartdrinks bijvoorbeeld, die zouden zorgen voor een langer uithoudingsvermogen en zelfs een betere concentratie. Meestal gaat het om mierzoete frisdankjes met toegevoegde vitamines, cafeïne en Guarana-extract. Slechts een paar drankjes bevatten de stof taurine, een lichaamseigen stof die in Japan al bijna 25 jaar met veel succes in pepdrankjes wordt gebruikt.
Het assortiment van de smartshop wordt nog steeds bijna wekelijks groter. De pillen en brouwsels hebben zelden de uitwerking die wordt beloofd maar een groot voordeel boven de schimmige xtc-pillen op houseparty’s: ze vallen onder de Warenwet en er is dus controle op. De eigenaren van de smartshop hebben er zelf belang bij veilige en legale producten te verkopen. Dan heeft de politie immers geen reden om de zaak te sluiten. Een goed voorbeeld van dit effect was de strafbaarstelling van 2CB in de zomer van vorig jaar. De smartshops haalden het middel onmiddellijk uit de schappen nadat het verboden werd.
Bovendien nemen de meeste smartshops hun taak serieuzer dan koffieshops. In de smart shop krijg je wel degelijk advies en zit er een 'bijsluiter' bij ieder product. De mensen achter de toonbank kennen hun handel goed en kunnen je vertellen wat je wel en niet moet doen. Iets dat wat lastiger gaat als je inkopen doet bij de smart bar. Deze kraampjes verzorgen op steeds meer houseparties en andere grote feesten blikjes, pilletjes of ballonnetje lachgas ter verho-ging van de feestvreugde. Als je je al aan smartdrugs waagt, kun je beter in alle rust je keuze maken in een winkel.

Paddo's
Het zijn trouwens niet de pilletjes en drankjes waar het in de smartshop om draait: de winst zit hem in de paddo's. Deze hallucinogene paddestoelen zijn nog veel minder nieuw dan xtc. Door indianen in Zuid-Amerika, maar ook door heksen en genezers in Europa werden hallu-cinogene paddestoelen al duizenden jaren geleden gebruikt. Vaak vormde de trip die de paddestoelen veroorzaakten onderdeel van initiatie-rites of religieuze ceremonies. In de jaren zestig waren paddo's populair bij de hippies en in de jaren negentig zijn ze dus (ten minste) aan hun derde jeugd begonnen.
De werkzame stoffen in paddo's zijn psilocybine en psilocine, ze worden daarom ook wel psilo's genoemd. Beide stoffen staan op lijst 1 van de Opiumwet en zijn dus verboden. Maar omdat de populairste psilo's, kaalkopjes, ruimschoots voorkomen in de natuur is het verbieden van de hele paddestoel een beetje moeilijk.
En dus wordt er nog 'op gestudeerd' bij het ministerie van Volksgezondheid. Het ministerie zegt te wachten op de uitspraak van de rechter tegen een paddo-kweker in Kerkdriel wiens kwekerij vorig jaar door de politie werd opgerold. Voorlopig is het verkopen van gedroogde paddestoelen niet toegestaan -die zouden namelijk sterker zijn- maar verse paddestoelen zijn geen probleem.
Naast het kaalkopje (Psilocybe semilanceata), dat je in plantsoenen, langs sportvelden, wegranden en tussen het mos in bos of heide kunt plukken, zijn er Mexicaanse (Stropharia Cubensis) en Hawaiiaanse (Copelandia Cyanescens) paddestoelen te koop bij de smartshop. Een dosis kost vijfentwintig gulden. Paddo's zijn niet verslavend en bij bescheiden gebruik niet schadelijk voor de volksgezondheid. Zoals bij alle drugs kleven er natuurlijk wel risico's aan: een te hoge dosis kan een 'bad trip' opleveren en wie zelf paddo's plukt kan zich makke-lijk vergissen en een giftige soort naar binnen werken. Bovendien varieert vooral bij 'wilde' paddestoelen de hoeveelheid werkzame stof sterk.Wat dat betreft zijn paddestoelen van een smart shop veiliger.

Giftige gewassen
Tenslotte een groep 'ecodrugs' die sinds kort wel verboden is in Nederland: de hallucinogene nachtschadegewassen. Dit zijn planten die vroeger veel door heksen werden gebruikt en allemaal nog in Nederland groeien. Ze bevatten 'belladonna-alkaloïden' die acute vergiftiging kunnen veroorzaken. Alruin, belladonna, doornappel en bilzekruid zijn de bekendste van deze planten die sinds de jaren zestig door een beperkt groepje mensen gebruikt worden op zoek naar een nieuwe trip of kick. De effecten zijn heftig en meestal erg onprettig en een kleine dosis kan al dodelijk zijn, bijvoorbeeld bij doornappel. Geen aanrader dus.

Derrick Bergman in Reflector 6